اعتبار امر مختومه

اعتبار امر مختومه : اگر فردی اقدام به طرح دعوا کند و باتوجه به طی مراحل بدوی ، تجدیدنظر و فرجام‌خواهی محکوم به بی‌حقی بشود ، دیگر قادر نیست مجددا طرح دعوا کند و دوباره مراحل بدوی ، تجدیدنظر و فرجام‌خواهی را بگذراند ؛ زیرا اصل اعتبار امر مختومه مانع از طرح دعوای مجدد خواهد شد.

ماهیت اصل اعتبار امر مختومه

اعتبار امر مختومه بدین معناست زمانی که حکم در دادگاه قطعی و نهایی میشود ، دیگر امکان اقامه‌ی مجدد دعوای مذکور توسط خواهان سابق علیه خوانده سابق وجود ندارد.

شاید یکی از فلسفه‌ی وجودی این اصل مهم و پرارزش ، جلوگیری از هرج و مرج و بی‌نظمی در نظام قضایی میباشد. تصور شود در پرونده‌‌ای بعد از سپری شدن مدتها و با تلاش قضات ، منتهی به صدور رایی شده است . اگر فردی که حکم به ضرر وی صادر شده است قصد داشته باشد این پروسه‌ی طی شده را تکرار کند ، باعث ایجاد مشکلاتی در نظام‌ قضایی کشور از جمله اتلاف وقت مراجع قضایی ، هزینه‌های غیرضرور در باب دعاوی و … میشود.

همچنین اصل بر این است که قاضی از تمام توان علمی خود در پرونده‌ی حقوقی و کیفری استفاده کرده است و در نتیجه رای صحیح و درستی صادر شده است . به همین دلایل اقامه‌ی دعوای مجدد غیرضروری میباشد.

استناد قانونی اعتبار امر مختومه

اعتبار امر مختومه یا بعبارت دیگر اعتبار امر قضاوت‌شده در قانون به آن صراحتا اشاره شده است . در ماده 84 قانون آیین دادرسی در دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب سال 1379 بدین اصل پرداخته است. در بند 6 ماده 84 آمده است که اگر دعوای طرح شده از سوی خواهان دعوا در گذشته بین همان خواهان و خوانده یا اشخاصی که اصحاب دعوا قائم‌مقام آنان هستند اقامه شده باشد و منتج به حکم قطعی شده باشد ، دیگر دعوا قابلیت طرح مجدد را نخواهد داشت .

توصیه حقوقی :

بهتر است شخصی که دچار مشکلات حقوقی شده است ، اگر در حل و فصل مشکل تخصص و اطلاعات کافی ندارد ، به یک وکیل پایه یک دادگستری برای مشاوره‌ی حقوقی یا اعطای وکالت برای پیگیری مشکل حقوقی مراجعه کند .

وکالت بسان طبابت است ؛ هنگامی که فرد دچار بیماری میشود به پزشک معالج برای بهبودی مراجعه میکند ؛ زیرا میداند که اگر اقدام به خوددرمانی کند ، دچار مشکلات بدتری خواهد شد . در امور حقوقی نیز فردی که دچار دعاوی حقوقی میشود ، باید به وکیل مراجعه کند ؛ زیرا اگر خود اقدام به حل مشکل حقوقی کرده باشد و به نتیجه نرسیده باشد ، اصل اعتبار امرقضاوت‌شده مانع از سرگیری اقامه دعوا خواهد شد . به همین سبب فرد بعد از شکست در امر حقوقی زمانی به فکر وکیل دادگستری می‌افتد که دیگر دیر است و باید از ابتدای امر مراجعه میکرد.

بنابراین فرد با این تصور که برای رسیدن به نتیجه‌ی مطلوب فقط یکبار میتواند طی طریق کند ، باید توجه کند و با اتخاذ وکیلی متخصص حقوقی از به بارآمدن نتایج زیان‌بار جلوگیری کند.

استثناء بر اصل اعتبار امر مختومه :

معمولا هر اصلی که در حقوق وجود دارد ، بصورت مطلق نمیباشد و استثنائی بر آن اصل وجود خواهد داشت. نهاد اعاده‌دادرسی استثناء بر اصل اعتبار امر قضاوت شده میباشد. البته اعاده‌دادرسی که به معنای بازگشت‌دادرسی میباشد ، به خاطر خلاف اصل بودن ، قانونگذار آن را در موارد محدودی پذیرفته است. بنابراین جهات اعاده‌دادرسی احصاء شده است و از هر جهتی نمیتوان از این نهاد استفاده کرد.

اگر موجری اقدام به مطالبه یک دوره اجاره‌بها کرده باشد و محکوم به بی‌حقی شده باشد ، برای مطالبه دوره‌ی دیگر اجاره‌بها میتواند طرح دعوا کند؟

بله ، این موضوع از موارد اعتبار امر مختومه نمیباشد ؛ زیرا شرط اعمال اعتبارامر مختومه ، وحدت موضوع میباشد.

اگر فردی در زمان حیات خود اقدام به طرح دعوای مطالبه‌ی وجه کند و توفیقی حاصل نکرد ، آیا ورثه‌ی وی میتواند بعد از فوت او ، اقدام به طرح دعوای مجدد در آن خصوص کنند؟

خیر، ورثه نمیتوانند اقدام به ازسرگیری دعوایی که منتج به حکم قطعی شده است ، کنند ؛ زیرا اصل اعتبار امر مختومه شامل قائم‌مقام نیز میشود.