عقد معلق چیست ؟
معنا و مفهوم عقد معلق : از بزرگان اهل معنا نقل است که هرگاه معنای چیزی را قصد دارید درک کنید، به معنای مخالف آن نظر کنید. به همین سو، عقد منجز روبروی عقد معلق است. در عقد منجز قرارداد منعقد و آثار نیز محقق میشود. بطور مثال خانه فروخته میشود و خریدار مالک خانه میشود و فروشنده مالک مبلغ پرداختی میشود.
در مقابل، قرارداد ممکن است بسته شود ولی آثار آن بعد از انعقاد قرارداد بوجود نیاید و در اصطلاح اثر عقد معلق شود. به چنین قراردادی عقد معلق گفته میشود. بطورمثال بهروز به شهروز اتومبیلی را میفروشد اما در قرارداد شرط(شرط تعلیق) میکند که اگر بانک مهر ایران به من وام ازدواج داد، تو مالک اتومبیل شوی(اثر عقد بیع که مالکیت است، معلق شد).
نکته اساسی
وکیل حقوقی : دقت شود که در عقـد معـلق طرفین با قصد و ارادهی جدی خود عقد را ایجاد کردهاند منتها آثار آن را معلق کردهاند. تفاوت است با عملی که طرفین قصد ایجاد عقد را نداشتهاند و ایجاد عقد را(نه آثار عقد) به آینده موکول و معلق کردهاند. بطورمثال گلروز به مهروز میگوید که اگر فردا باران بیاید، من چتر بارانی خود را به تو میفروشم. این عمل عقد معلق نیست؛ زیرا عقد هنوز به منصهی ظهور نرسیده است.
شرایط تعلیق
- تحقق شرط باید در آینده باشد: بطورمثال بهروز با شهروز مبایعه نامهای تنظیم میکنند که در آن شرط شده است که اگر شهروز به منصب ریاست شورای شهر رسید، مالکیت منتقل میشود.
- تحقق شرط باید احتمالی باشد یعنی ممکن باشد که در آینده اتفاق بیافتد یا نیافتد: اگر تحقق شرط حتمی بود، دیگر این عقد منجز است یعنی به محض انعقاد آثارش به بار آمده ولی اجرای آن به تأخیر افتاده است. مثلاً فروشنده به خریدار در فصل بهار بگوید که در فصل تابستان(تحقق حتمی) خانه به ملکیت شما در خواهد آمد.
موارد بطلان عـقد معـلق
نکاح معلق
مانند اینکه گلروز به بهروز بگوید که با تو ازدواج میکنم، اگر در اداره مالیات استخدام شوید. در این حالت حتی اگر شرط تحقق یابد بازهم نکاح باطل است.
شرط تعلیق غیرقانونی باشد
مانند اینکه موجر به مستأجر بگوید خانه را به تو اجاره میدهم. اگر به کارمند شهرداری جهت اخذ پایانکار من رشوه پرداخت کنید.
اثر عقـد معـلق قبل از تحقق شرط
دو طرف نمیتوانند اجرای تعهدات را از یکدیگر بخواهند مگر اینکه شرط تحقق یابد. اگر عقد معلق شده عقدی لازم باشد، قبل از تحقق شرط فقط با اقاله یا فسخ از بین میرود. مثلاً فروشنده خانه خود را به خریدار در مقابل 100میلیون میفروشد. اگر پدرش قبل از عید فوت کند و فروشنده قبل از تحقق شرط متوجه میشود که خانه را ارزان فروخته است. در اینصورت میتواند عقد را به استناد غبن فسخ کند.
اثر عقد معلق بعد از تحقق شرط
قاعده کلی این است که آثار عـقد معلـق از تاریخ تحقق شرط به بار میآید نه از تاریخ انعقاد قرارداد. مگر اینکه دو طرف توافق کنند که اثر قرارداد از تاریخ انعقاد آن به بار آید. بطورمثال مهروز خانه خود را به بهروز طی مبایعه نامهای در تاریخ 24/06/1400 با شرط تعلیقی در معرض انتقال قرارداده است. حال اگر در تاریخ01/07/1400 شرط تحقق یابد، از تاریخ01/07/1400 خانه به ملکیت بهروز درمیآید.
اگر خریدار قبل از تحقق شرط تعلیق، مورد معامله را در قالب قرارداد جدیدی به شخص دیگری منتقل نمود و سپس شرط محقق شود، وضعیت حقوقی قرارداد جدید به چه صورت است؟
خریدار باید قرارداد جدید را ، مجدداً تنفیذ نماید وگرنه باطل خواهد شد. و اگر شرط محقق نشود، خود مالک اصلی باید قرارداد جدید را تنفیذ کند.
آیا عقد معلق به ورثه منتقل میشود؟
عقد معلق با همان وضعیت به ورثه منتقل میشود. اما اگر عقد جایز باشد با فوت از بین خواهد رفت و به ورثه منتقل نخواهد شد.
درود برشما،بسیار جامع و کامل تفسیر فرمودید