قراردادهای بانکی بخش دوم

قراردادهای بانکی بخش دوم : در ادامه بحث نکات حقوقی قرارداد های بانکی ، در این بخش همراه شماییم :

قرارداد خرید دین:

قرارداد خرید دین در واقع قرارداد خرید اوراق تجاری به قیمتی پایین‌تر از مبلغ اسمی آن اسناد می‌باشد. در واقع در این نوع از قرارداد، بانک‌ها اسناد تجاری مدت‌دار مشتریان را به کمتر از مبلغی که در اسناد نوشته شده است خریداری می‌نمایند و در سررسید اسناد مزبور، مبلغ واقعی نوشته شده بر روی اسناد را دریافت می‌نمایند.

البته لازم به ذکر است که اسناد تجاری که بانک از مشتریان خریداری می‌نماید بایستی حقیقی و منشاء آن معاملات تجاری باشد تا صدمه‌ای به اصل مبلغ و سود مورد انتشار قابل برگشت وارد نگردد.

قرارداد مضاربه

قرارداد مضاربه بدین معناست که بانک کل سرمایه مورد نیاز جهت انجام یک فعالیت را متحمل می‌گردد و طرف دیگر که با بانک قرارداد مضاربه منعقد می‌نماید عامل می‌باشد که با سرمایه مزبور فعالیتی را انجام می‌دهد و النهایه هر دو طرف در سود و زیان با یکدیگر شریک می‌گردند.

قانونگذار در ماده 6 قانون عملیات بانکی بدون ربا، عقد مضاربه را پیش‌بینی نموده است.

قرارداد جعاله

جعاله در قراردادهای بانکی نیز به معنای قراردادی است که به سبب آن فردی با دریافت اجرت معینی تعهد می‌نماید که امری را برای دیگری انجام دهد. به فردی که انجام عمل را برعهده می‌گیرد عامل یا پیمانکار گفته می‌شود.

قرارداد جعاله به قراردادی گفته می‌شود که بانک‌ها به جهت ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش امور تولیدی و بازرگانی و خدماتی منعقد می‌نمایند. بانک‌ها با تنظیم قرارداد جعاله بعنوان عامل یا جاعل وارد عمل می‌شوند.

قرارداد سپرده مدت‌دار:

سپرده بلند مدت نیز همانطور که از نام آن پیداست، سپرده‌ای است که افراد اعم از حقیقی و حقوقی سرمایه خویش را برای مدت طولانی در نزد بانک می‌سپارند و در این مواقع به سپرده افراد سود روزشمار تعلق می‌گیرد.

قرارداد قرض‌الحسنه:

قراردادهای قرض‌الحسنه همانطور که از نام آنها متبادر می‌گردد قرض محسوب می‌گردند و از این جهت که قرض هستند سود به آنها تعلق نمی‌گیرد. قراردادهای قرض‌الحسنه به دو دسته تقسیم می‌گردند:

• الف) قرارداد قرض‌الحسنه سپرده جاری
• ب) قرارداد قرض‌الحسنه سپرده پس‌انداز

این موضوع در بند الف ماده 3 قانون عملیات بانکی بدون ربا نیز آمده است.

قرارداد مزارعه

قرارداد مزارعه قراردادی است که بین مالک زمین یا مالک منافع زمین با عامل منعقد میگردد. قانونگذار در ماده 522 قانون مدنی عقد مزارعه را چنین تعریف نموده است. که مزارعه عقدی است که به موجب آن احد از طرفین زمینی را برای مدت معینی به طرف دیگر می‌دهد که آن را زراعت کرده و حاصل را تقسیم کند.

در این نوع از قرارداد بانکی، یکی از طرفین زمین را می‌دهد. و دیگری بر روی زمین کار می‌کند و منافع و محصول مطابق عرف بین طرفین تقسیم میگردد. که البته قرارداد مزارعه دارای شروط خاص خود می‌باشد. از جمله اینکه یکی از طرفین در این قرارداد نمی‌تواند شرط نماید که تمام محصول متعلق به او باشد.

دعوای ابطال شروط مندرج در قراردادهای بانکی:

دعوای ابطال شروط مندرج در قراردادهای بانکی زمانی مطرح می‌شود که به هر دلیل قانونی و شرعی، شروط مندرج در قرارداد فیمابین مشتری با بانک یا مؤسسه مالی و اعتباری در مخالفت با قوانین و مقررات مدنی، ثبتی و تجارتی و بانکی و آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار باشد. در اینصورت مشتری میتواند برای ابطال و بی‌اثرکردن این شروط در محاکم دادگستری اقدام نماید.

شرط سود مازاد در قراردادهای بانکی:

شرط سود مندرج در قرارداد اگر بیش از مصوبات شورای پول و اعتبار در آن سال باشد شرط سود مازاد محسوب می‌شود. سود تسهیلات با توجه بعنوان قرارداد متغیر است. نحوه تعیین و محاسبه سود در عقود مشارکتی با عقود مبادله‌ای متفاوت است.

آیا در قراردادهای بانکی میتوان خلاف قوانین آمره عمل کرد؟

یک قاعده کلی مهم این است که هر شرط و توافقی در قراردادهای بانکی که خلاف قوانین آمره باشد باطل است. اعم از اینکه در آن خصوص رأی وحدت رویه صادر شده باشد یا صادر نشده باشد.