فرزندخواندگی در قانون ایران

فرزند خواندگی بدین معناست که زن و شوهر یا زن مجرد(بنا به شرایطی) اختیار دارند شخصی را بعنوان فرزند خود بپذیرند در حالی که آنها پدر و مادر واقعی شخص نیستند. زمانی که کودکی به هر دلیلی تحت لوای پدر و مادر خود زندگی نمیکند، تحت نظارت سازمان بهزیستی قرار میگیرد و این سازمان امورات او را پیگیری میکند. زن و مرد نابارور در اولویت اخذ فرزند از سازمان بهزیستی هستند.

شرایط فرزندخواندگی برای زن و شوهر

در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی ‌سرپرست و بد سرپرست مصوب1392 به شرح شرایط زوجینی که قصد پذیرش فرزند از سازمان بهزیستی دارند پرداخته است. مطابق ماده 5 قانون مذکور زن و شوهری که پنج سال از تاریخ ازدواج آنان گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند مشروط به این که حداقل یکی از آنان بیش از سی سال سن داشته باشد می‌توانند درخواست فرزندخواندگی را ارائه دهند ، استفاده از مشاوره حقوقی توسط وکیل فرزندخواندگی.

فرزندخواندگی برای زنان مجرد

در گذشته شرط پذیرش فرزند از بهزیستی تنها برای افراد متأهل در نظر گرفته شده بود اما یکی از نوآوری ‌های قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بد سرپرست مصوب 1392 این است که مجردین خانم را وارد نهاد فرزندخواندگی کرده است. بدین توضیح که دختران و زنان فاقد شوهر، درصورتی که حداقل 30 سال سن داشته باشند، منحصراً حق سرپرستی فرزندان دختر را خواهند داشت.

فرزندخواندگی برای زن و شوهر دارای فرزند

زن و شوهری که دارای فرزند هستند نیز میتوانند تقاضای پذیرش فرزند کنند. اولویت در پذیرش سرپرستی به ترتیب با زن و شوهر بدون فرزند، سپس زنان و دختران بدون شوهر فاقد فرزند و در نهایت زن و شوهر دارای فرزند است.

شرایط درخواست‌ کنندگان سرپرستی

افرادی که از سازمان بهزیستی کشور درخواست فرزندخواندگی دارند باید دارای شرایط ذیل باشند:

1. تقیّد به انجام واجبات و ترک محرمات
2. عدم محکومیت جزایی مؤثر
3. تمکن مالی
4. عدم حجر
5. سلامت جسمی و روانی لازم و توانایی عملی برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی
6. نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، مواد روانگردان و الکل
7. صلاحیت اخلاقی
8. عدم ابتلاء به بیماری های واگیر و یا صعب العلاج
9. اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

شرایط فرزند تحت سرپرستی

فرزندی که تحت سرپرستی واقع میشود باید مشخصات ذیل را داشته باشد:

1. امکان شناخت هیچ یک از پدر، مادر و جد پدری آنان وجود نداشته باشد.
2. پدر، مادر، جد پدری و وصی منصوب ازسوی ولی قهری آنان در قید حیات نباشند.
3. افرادی که سرپرستی آنان به موجب حکم مراجع صلاحیتدار به سازمان بهزیستی سپرده شده و تا زمان دوسال از تاریخ سپردن آنان به سازمان، پدر یا مادر برای سرپرستی آنان مراجعه ننموده باشند.
4. هیچ یک از پدر، مادر و جدپدری آنان و وصی منصوب از سوی ولی قهری صلاحیت سرپرستی را نداشته باشند.

ارث‌بری فرزندخواندگی

براساس قوانین فرزندخوانده ارث نمی‌برد. بنابراین قانونگذار برای تأمین آینده کودک روش‌هایی را در نظر گرفته که به آنها جایگزین ‌های ارث گفته می‌شود. از جمله تملک بخشی از اموال متقاضیان سرپرستی به نفع فرزندخوانده در یکی از دفاتر اسناد رسمی و بیمه‌کردن عمر متقاضیان سرپرستی نزد یک شرکت بیمه سهامی ایران به نفع آینده کودک.

شیوه واگذاری فرزندخوانده به خارج‌ نشینان به چه شکل است؟

مطابق قانون، ایرانیان مقیم خارج با داشتن شرایط مندرج در قانون میتوانند متقاضی سرپرست کودکان داخل شوند و مراحلی همچون مصاحبه و بازدید از منزل توسط سرکنسول ‌گری ایران به انجام میرسد.

فرزندخوانده چگونه شناسنامه میگیرد؟

اداره ثبت احوال مکلف است پس از ابلاغ حکم قطعی سرپرستی توسط دادگاه، با حضور زوجین به صدور شناسنامه با مشخصات زوجین با درج توضیحات لازم اقدام کند. انتخاب نام نیز توسط سرپرست صورت خواهد پذیرفت.