5 نکته مهم درباره اعسار

نکاتی درباره اعسار در موارد متعدد عبارت اعسار را شنیده اید در این مقاله سعی بر آن داشته ام که معنی روان و ساده آنرا بیان و نکاتی درباره اعسار را به زبان غیر حقوقی بیان نمایبم. که قبل از ورود به این بحث لازم است اعسار و ایسار را شناخته و معانی حقوقی آنرا و کاربرد این قبیل دعاوی را بدانیم .

تعریف اعسار

اعسار به معنی نداشتن دارایی و اموال می باشد به این معنی که فرد ندار و فقیر را معسر می نامند. در حالت معمول شخصی که در شهر زندگی میکند و مانند بقیه امرار معاش داشته و سابقه ای از تنگدستی نداشته از نظر دادگاه فردی دارا محسوب می شود .

ایسار نقطه مقابل اعسار است و به معنی فرد توانا و مالدار می باشد. پس اگر فردی معسر نباشد قطعاً دارای ایسار و توانایی مالی می باشد. حال باید بررسی کنیم این عنوان اعسار در عالم حقوق چه فایده ای داشته و در چه مواردی به کار خواهد آمد .

فهرست محتوا

نکاتی درباره اعسار

نخست

همانطور که میدانیم مطابق ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی. در صورتی که فرد به پرداخت وجه محکوم می شود و به هر ترتیب از بازپرداخت بدهی خود امتناع و کوتاهی نماید. دادگاه حکم بازداشت وی را تا زمان تسویه حساب صادر می کند . در گذشته این قانون در بین عوام به تکیه کلامی مبدل شده بود که تا ندهی بروی ، یعنی تا بدهی خود را به طلبکار پرداخت ننمایی حق خروج از بازداشت را نخواهی داشت .

بدیهی است برخی افراد ممکن است به علت مشکلات مالی ، ورشکستگی و اتفاقات دیگر اموال و دارایی خود را از دست داده باشند. و به همین علت توان باز پرداخت کل دین خود را نداشته باشند . اخلاق و انصاف حکم میکند این افراد از بازداشت خارج شوند و با فعالیت اقتصادی و اشتغال بتوانند به زندگی قبلی خود بازگشته و کلیه دیون خود را پرداخت نمایند .

پس راه کار دیگری برای رفع بازداشت این قبیل افراد وجود داشته. و آن اثبات عدم توانایی مالی یا همان اعسار از پرداخت مبلغ دین می باشد. که در عالم حقوق به آن اعسار از پرداخت محکوم به می گویند .

اعسار

دوم

اعسار در جای دیگری نیز کاربرد داشته و آن در حالتی است که شخص از دیگری مطالبات مالی داشته اما به دلیل مشکلات بد مالی و یا عدم در دسترس بودن اموالش توان مالی لازم را برای طرح دادخواست حقوقی نداشته است.

در این فرض شخص می بایست خواهان دعوی باشد . و دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را مطرح می نماید قابل توجه موارد مربوط به اعسار از پرداخت هزینه دادرسی در قانون آیین دادرسی مدنی عنوان شده. لیکن قانون تعیین تکلیف کننده در خصوص اعسار از محکوم به قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی می باشد .

سوم

اعسار از محکوم به دارای مهلت 30 روزه از تاریخ صدور اجرائیه است . همانطور که میدانید اجرائیه برگه ای است که مطابق آن مفاد رای دادگاه بصورت خلاصه به شخص محکوم ابلاغ می شود. و آن فرد موظف به اجرای دقیق این برگه می باشد.

پس باید توجه داشت فردی که به پرداخت پول محکوم شده است . می بایست بدهی خود را ظرف 10 روز از تاریخ اجرائیه پرداخت نماید. که در غیر اینصورت موظف به پرداخت نیم عشر دولتی است .و در صورت عدم توانایی مالی می بایست ظرف 30 دادخواست اعسار خود را با رعایت شرایط قانونی ثبت نماید .

در صورت عدم ثبت دادخواست ممکن است پرونده در اجرای احکام با صدور دستور بازداشت بدهکار همراه شود. در این صورت بدهکار می بایست تا تعیین تکلیف تصمیم دادگاه در پذیرش اعسار و یا عدم پذیرش در بازداشت بماند مگر آنکه وثیقه ای به دادگاه معرفی نماید. در این صورت دادگاه با اطمینان از امکان وصول مطالبات طلبکار ، تا تعیین تکلیف نسبت به اعسار شخص بدهکار را آزاد می نماید .

چهارم

همانطور که می دانیم اعسار فقط و فقط برای افراد عادی و عوام می باشد. فرد تاجر و یا شرکتهای تجاری حق ثبت دادخواست اعسار را نداشته و این افراد می بایست ورشکستگی خود را به مرجع صالح اعلام نمایند. در صورت تایید این امر شخص بازداشت معاف می گردد .

پنجم

در قانون نحوه اجرای محکومیت های کیفری هر راهی برای اثبات اعسار را پذیرفته است. اما ارائه لیست اموال و دارایی های فرد ضروری است. لیکن در قانون آیین دادرسی مدنی راه اثبات اعسار را مقید به تنظیم استشهادیه دانسته است .

به عبارت ساده تر آنکه تنظیم استشهادیه از شرایط شکلی دادخواست بوده و وجود ایردات در این خصوص موجبات رد دادخواست را فراهم می آورد. نکته اصلی تفاوت این دو دادخواست ارائه لیست اموال است و همانطور که بیان گردید. در دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به ارائه لیست اموال ضروری است. اما در دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی ارائه لیست هیچ ضرورتی نداشته است .

پنهان کردن اموال از دادگاه

متاسفانه تمامی افراد صادق نبوده و برخی از بدهکاران با وجود داشتن اموال و دارایی سعی در مخفی نمودن آن داشته اند و بدین ترتیب اموال خود را از دادگاه مخفی می نمایند.

البته قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مجازات این افراد را مشخص کرده است مطابق ماده 16 این قانون افرادی که در لیست اموال خود درایی خود را مخفی نمایند به حبس درجه 7 محکوم می شوند . که لازم به ذکر است برابر ماده 19 قانون مجازات اسلامی حبس درجه 7 به معنی زندانی شدن فرد از 3 ماه تا 6 ماه می باشد .

البـته این مجازات به همراه رد شدن دادخواست اعسار فرد می باشد . پس بهتر است بدهکاران مالی هرگز اموال خود را از دادگاه مخفی ننموده و لیست اموال را با صداقت و درستی تنظیم و همراه دادخواست خود ضمیمه نمایند .

آیا حبس درجه 7 به جزای نقدی تبدیل می شود ؟

برخی افراد با توجه به سیاست های حبس زدایی بر این باورند که در نظام کیفری دیگری محکومیت به حبس زیر 6 ماه وجود ندارد. به عبارت دیگر تمامی مجازات هایی که حداکثر حبس آن تا 6 ماه است . می بایست الزاماً به جزای نقدی تبدیل گردد مستند این گروه ماده 66 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 است . که در آن قاضی دادگاه ملزم به تبدیل مجازات زندان جرائمی که حداکثر حبس آن 6 ماه می باشد. اما باید توجه داشت برخی از حقوقدانان با این نظر مخالفند و استدلال آنها نیز صحیح و قانونی است.

استدلال ها

این گروه از حقوقدانان معتقدند با توجه به این امر که قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی بعد از قانون مجازات اسلامی تصویب شده و به اجرا درآمده پس قطعاً قانون گذار میدانسته که مجازات حبس های درجه 7 به جزای نقدی تبدیل می شود.

اما با این وجود اصرار نموده و به صراحت نیز قید نموده فردی که لیست اموال را بر خلاف واقعیت تنظیم نماید به حبس درجه 7 محکوم می شود فلذا قانونگذار اجرای حبس را ضروری می دانسته است .

بنظر می رسد استدلال گروه دوم از حقوقدانان منطقی و صحیح باشد. پس در پاسخ به سوال آیا حبس درجه 7 به جزای نقدی تبدیل می شود. باید پاسخ دهیم آری مجازاتهایی که حبس آن حداکثر 6 ماه است .

(حبس درجه 7) الزاماً به جزای نقدی تبدیل میگردد مگر آنجا که قانون گذار اصرار بر اجرای مجازات حبس نماید و نمونه بارز آن نیز ماده 16 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی می باشد. پس به طور خلاصه میتوان گفت فردی که دارایی خود را در لیست اموال دادخواست اعسار از محکوم به ، مخفی می نماید به حبس 3 ماه تا 6 ماه محکوم خواهد شد .

روند قانونی اعسار از پرداخت محکوم به

همانطور که در مقاله وکیل اعسار نیز اشاره گردیده این دادخواست نیز از جمله دادخواستهای دیگری بوده که ثبت آن از طریق دفتر خدمات قضایی صورت می گیرد. با این تفاوت که ممکن است شخص مدعی اعسار و عدم توانایی مالی در زندان بازداشت باشد که در این صورت ارسال دادخواست از زندان مورد پذیرش دادگاه می باشد .

اعسار و نکات آن

باید توجه داشت در دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به می بایست استشهادیه که به امضا حد اقل 2 شاهد رسیده باشد و لیست اموال و دارایی های شخص بدهکار ضمیمه دادخواست باشد .

نکته :

قابل توجه است معرفی وکیل کیفری یا حقوقی از طرف مدیون برای محاکم شبه ایجاد مینماید که اگر فرد توانایی مالی پرداخت بدهی خود را ندارد چگونه توانسته است وکیل برای خود اختیار نماید. هرچند این استدلال مردود و بی جهتی است چرا که داشتن وکیل حقوقی در جهت حفظ حداکثری حقوق هر فرد می باشد .

فلذا بهره مندی از علم وکیل دادگستری قطعاً جز حقوق اولیه بدهکار می باشد. لیکن بحث در حال حاضر کسب نتیجه مطلوب است پس بهتر است در دعاوی اعسار حتی المقدور از اعطای وکالت خودداری شود مگر آنکه دلایل قوی بر انجام وکالت بصورت تبرعی و رایگان و یا با حق الزحمه متعارف باشد که دادگاه نیز به اقدام فرد مدعی اعسار بدبین نگردد .

دادگاه صالح برای رسیدگی و صدور حکم اعسار‌

رسيدگي به دعوای اعسار مطلقاً در اختیار و از وظایف دادگاهی است ، که برای رسيدگي نخستین به اصل دعوای ، صلاحیت قانونی را دارد ، و یا اگر قبلاً به دعوای رسيدگي شده است در صلاحیت دادگاهی است که قبلا به آن رسيدگي کرده است.

رسیدگی به درخواست اعسار‌ از پرداخت هزينه دادرسی ، هميشه در صلاحیت دادگاه بدوی صادرکننده رای می باشد . حالا چه هزینه دادرسی مربوط به مرحله تجديد نظر باشد و چه هزینه دادرسی مرحله فرجام خواهی .

سوالات شما

من نگهبان یک خانه هستم که نزدیک به هفت ماه هست که مالک حقوق من را پرداخت نکرده ، و به همین دلیل توانایی مالی برای پرداخت هزینه دادرسی را ندارم که از طریق مراجع قضایی طلبم‌را مطالبه کنم امکانش هست من را راهنمایی کنید ؟

شما باید استشهادیه اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را ضمیمه دادخواست مطالبه طلب خود کنید ، و با دلایل لازم اعسار خود را به دادگاه ثابت کنید . در صورتی که دلایل شما محکمه پسند باشد ممکن است دادگاه شما را از پرداخت هزينه دادرسي معاف کند .

سلام من با توجه به درآمدی که داشتم چند تا معامله انجام دادم که باید طی یک سال به صورت اقساط ماهیانه بدهی خود را به یک شرکت پرداخت کنم ، اما به صورت ناگهانی درآمد ما نصف شد و چند تا از اقساطم عقب افتادند و شرکت منو به پرداخت مبلغ قابل توجهی محکوم کرده که واقعا توانایی مالی پرداخت آن را ندارم . آیا امکان درخواست اعسار از هزینه دادرسی را دارم؟

بله با ارائه لیست اموالتان و صورت حساب حساب های بانکی خود و دیگر مدارک و مستندات لازم برای اثبات اعسار خود به دادگاه درخواست اعسار از پرداخت محکوم به را بدهید که در این صورت امکان قسط بندی بدهی شما وجود دارد .

در انتها این متن نکاتی در خصوص اعسار صرفاً در جهت آشنایی مختصری با این دعاوی بوده. لیکن بهتر است قبل از هر اقدام با وکیل متخصص در اعسار مشاوره حقوقی صورت پذیرد .

نمونه آراء در خصوص اعسار :

________________________________________________________

صادره از شعبه 127 دادگاه عمومی
حقوقی تهران
دادنامه

تجدیدنظرخواه: آقای علی اکبر …. با وکالت آقای پوریا نادري .
تجدیدنظرخوانده: آقای احمد … با وکالت آقای موسي .
خواسته:نسبت به دادنامه شماره 31

“رأی دادگاه”

در خصوص تجدیدنظرخواهی آقای علی اکبر …. با وکالت آقای پوریا نادری بطرفیت آقای احمد … نسبت به دادنامه شماره 0731- 9صادره از شعبه 127 دادگاه عمومی حقوقی تهران که به موجب آن حکم بر رڈ دعوی اعسار خواهان از پرداخت هزینه دادرسی تجدیدنظرخواهی صادر شده است. توجه به جميع اوراق و محتویات پرونده لوایح تقدیمی از ناحیه وکلای طرفین و با توجه به اینکه تجدیدنظرخواه در مرحله بدوی شهود خود را در جلسه دادگاه حاضر نکرده فقط یک نفر بعنوان شاهد معرفی نموده. که اظهارات ایشان به تنهایی تکافوی اثبات ادعا را ندارد و شهادت شاهد دیگر نیز از عداد دلیل وی خارج می شود. و با خروج شهادت شاهد از عداد دلایل وی ادله دیگری جهت اثبات ادعا وجود ندارد ارائه شده است و نظر به اینکه دادنامه تجدیدنظرخواسته از حیث رسیدگی و رعایت تشریفات و انطباق مورد با مقررات و وفق موازین قانونی اصدار يافته و از ناحيه تجدیدنظرخواه ایراد و اعتراض موجه و مستدلی که موجب نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته را ایجاب نماید. بعمل نیامده و تجدیدنظرخواهی با هیچیک از شقوق ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی انطباق نداشته. بنابراین در اجرای قسمت اخیر ماده 358 و ماده 365 قانون مارالذكر ضمن رد تجدیدنظرخواهی دادنامه تجدیدنظرخواسته را تأیید و استوار مینماید. رأی صادره قطعی است.