نگاهی دیگر بر ممنوع الخروجی

نکات مهم مفهوم ممنوع الخروجی : افراد برای خروج از مرزهای کشور نیازمند مدارکی از جمله گذرنامه هستند که این گذرنامه در واقع اجازه خروج آنها از کشور به شمار می‌رود.

ماده 2 قانون گذرنامه :

«اتباع ایران برای خروج از کشور و یا اقامت در خارج و یا مسافرت از خارج به ایران باید تحصیل گذرنامه نمایند. صدور گذرنامه منوط به ارائه اسنادی است که هویت و تابعیت ایرانی تقاضاکننده را ثابت نماید.»

اما حساسیت‌های بالا در برخی موارد باعث می‌شود بعضی افراد در برخی شرایط برای خروج از کشور با ممنوعیت‌هایی مواجه شوند.

عدم تشکیل جلسه رسیدگی برای ممنوع الخروجی :

لازم به ذکر است برای ممنوع الخروج کردن افراد لزوماً جلسه رسیدگی خاصی تشکیل نمی‌شود و حتی ممکن است فرد لحظه‌ای قبل از سوار شدن به هواپیما، از ممنوع‌الخروج بودن خود اطلاع حاصل کند گرچه این امر در مخالفت صریح با حقوق افراد است.

ماده 188 قانون آیین دادرسی کیفری:

از جمله مواردی که طی آن می‌شود فردی را ممنوع الخروج کرد ماده 188 قانون آیین دادرسی کیفری است. به موجب این ماده در صورت وقوع جرم(تا قبل از اثبات مجرمیت متهم) تا هنگامی که به متهم دسترسی حاصل نشده است بازپرس می‌تواند با توجه به اهمیت و ادله وقوع جرم، دستور منع خروج متهم را از کشور صادر کند.

بند ث ماده 247 قانون آیین دادرسی کیفری:

دیگر موردی که طی آن می‌شود فردی را ممنوع‌الخروج کرد بند ث ماده 247 قانون آیین دادرسی کیفری است. بدین شرح که در صورت وقوع جرم(بعد از اثبات مجرمیت متهم)، بازپرس می‌تواند متناسب با جرم ارتکابی، علاوه بر صدور قرار تأمین، قرار نظارت قضایی را که شامل یک یا چند مورد از دستورهای زیر است برای مدت معین صادر کند. یکی از این دستورها ممنوعیت خروج از کشور می‌باشد.

ماده 509 قانون آیین دادرسی کیفری:

از جمله مواردی که به موجب آن میتوان فردی را از خروج منع کرد ماده 509 قانون آیین دادرسی کیفری است. به استناد ماده فوق‌الذکر در صورت وقوع جرم(در مرحله اجرای حکم)، هرگاه اقدامات قاضی اجرای احکام کیفری منتهی به دسترسی به محکوم‌علیه نشود و بیم فرار وی از کشور باشد می‌تواند دستور منع خروج او را از کشور صادر کند و به مراجع قانونی اعلام کند اما به محض حضور یا دستگیری محکوم‌علیه، نسبت به لغو این دستور اقدام می‌کند.

ماده 17 قانون گذرنامه:

در مورد بدهکاران قطعی مالیاتی، دولت می‌تواند از صدور گذرنامه و خروج آنان طبق ضوابط و مقرراتی که در آیین‌نامه تعیین می‌شود جلوگیری نماید.

گرچه در صدور دستور ممنوع الخروج بودن افراد، مقامات قضایی باید اقدام نمایند ولی در ماده 17 قانون گذرنامه این امر از سوی دولت نیز امکانپذیر شده است.

لایحه قانونی ممنوعیت خروج بدهکاران بانک‌ها:

در مورد اشخاصی که به بانک‌های کشور بدهکار بوده و اسامی آنان از طرف بانک‌ها به بانک مرکزی اعلام شده است و همچنین واردکنندگان و صادرکنندگانی که به تعهدات خود عمل ننموده‌اند بانک مرکزی ایران اجازه دارد از طریق دادسرای عمومی تهران، خواستار ممنوعیت خروج آنان از کشور گردد. خروج اشخاص مزبور از کشور منوط به اجازه بانک مرکزی ایران می‌باشد.

مدت اعتبار قرار منع خروج از کشور یا دستور منع خروج از کشور چه میزان است؟

مدت اعتبار قرار منع خروج از کشور شش ماه و قابل تمدید است. در صورتی که مدت مندرج در دستور منع خروج منقضی شود این دستور خود به خود منتفی است و مراجع مربوط نمی‌توانند مانع از خروج شوند.

کدام مراجع می‌توانند اقدام به ممنوعیت خروج از کشور کنند؟

دادسرا و دادگاه کیفری می‌توانند اقدام به ممنوع الخروج کردن افراد نمایند. البته کلیه مراجع قضایی مکلفند در موارد قانونی پس از اتخاذ تصمیم بر ممنوعیت خروج از کشور مراتب را به دادستانی کل کشور ارسال دارند تا از آن طریق به مراجع ذیربط ارسال گردد.

پوریا نادری – وکیل متخصص رفع ممنوع الخروجی