صفر تا 100 وقف و نکات مهم حقوقی آن

تعریف وقف : در وقـف مال برای همیشه از دارایی مالک خارج می‌شود و او دیگر نمی‌تواند آن را بفروشد یا اجاره دهد یا طلبکارانش آن را توقیف کنند. همچنین منافع مال باید در راه خیر مصرف شود.

انواع وقف

وقـف خاص:

در وقـف خاص تعداد اشخاصی که منافع مال بر آنها وقف شده است، قابل شمارش و محصور هستند. مانند اینکه شخصی خانه خود را وقـف بر فرزندان و اقوامش نماید.

وقف عام:

اشخاصی که منافع مال بر آنها وقـف شده است غیرقابل شمارش می‌باشند مانند اینکه فردی بیمارستان وقـفی احداث می‌کند.

اموال وقـف نشدنی

وکیل وقف : آنچه که وقـف می‌شود باید کالای قابل مشاهده و قابل لمس باشد. پس نمی‌توان حقی مانند حق تألیف را وقـف نمود و اگر وقـف بشود وقـف باطل است. همچنین نمی‌توان بدون آنکه خود مال را وقـف نمود، منفعت آن را وقـف کرد. مالی که وقـف می‌شود باید مصرف‌ نشدنی باشد یعنی با اولین استفاده معمول از بین نرود مانند آشامیدنی‌ها.

خیار شرط در وقـف

خیار شرط در وقـف، هم خودش باطل است و هم وقـف را باطل میکند. مانند اینکه واقف شرط کند که اگر خواست ظرف یکسال از تاریخ وقف آن را فسخ کند و مالش را مسترد کند.

بیشتر بخوانید در : املاک وقفی

شرط عوض در وقف

شرط عوض در وقـف باطل است ولی وقـف را باطل نمی‌کند. یعنی واقف بر موقوف‌ علیه که مال را بر او وقـف نموده مانند فرزندش، شرط کند که یا کاری به سود او انجام دهد یا مالی به او بدهند.

مشخصه‌های واقف

واقف باید مالک مالی باشد که وقف میکند. پس اگر کسی بدون اجازه مالک، مال او را وقـف کند، وقـف غیرنافذ است و مالک می‌تواند آن را تنفیذ یا رد کند.

واقف باید عاقل، بالغ و رشید باشد. پس اگر دیوانه یا طفلی یا سفیهی مال خود را وقـف کند، وقـف باطل است و ولی یا قیم هم نمی‌تواند آن را تنفیذ کند. همچنان که ولی یا قیم نمی‌تواند مال او را وقـف نماید؛ زیرا معامله‌ای کاملاً زیان ‌بار است.

عدم جواز وقـف اموال بدهکار

اگر ورشکسته مال خود را وقـف کند یا بدهکار مالی را که در وثیقه طلبکار گذاشته است، وقـف کند وقف صحیح نیست و موکول به اجازه طلبکار می‌باشد. همچنین اگر ورثه بعد از فوت مورث خود و قبل از پرداخت بدهی و اجرای وصیت او، اموالش را وقـف کنند، این وقـف به زیان طلبکار و موصی ‌له می‌باشد و باید آنها اجازه بدهند.

وقف نامشروع

منظور از وقـف نامشروع این است که یـــا خود مالی که وقـف شده است، نامشروع و غیرقانونی است مانند کالای عتیقه یا قاچاق یـــا مالی که وقـف شده است مشروع و قانونی است ولی منفعتی که از آن مال بدست می‌آید غیرقانونی است. مانند وقف زمین برای کشت مواد مخدر یا وقـف اتومبیل برای حمل مواد مخدر

متولی در وقف

کسی که مال وقفی را اداره می‌کند متولی است. متولی 3وظیفه برعهده دارد:

1. اولاً موقوفه را تعمیر میکند.
2. دوماً موقوفه را اداره میکند مثلاً اجاره دادن آن.
3. سوماً منافع موقوفه را بین افرادی که وقـف به نفع آنها انجام شده است، تقسیم میکند.

اگر وقـف فاقد متولی باشد، در وقـف عام، اداره‌ی آن به سازمان اوقاف واگذار میشود و اگر وقف خاص باشد، اداره آن به افرادی که وقـف به نفع آنها انجام شده است، سپرده میشود.

آیا واقف خود نیز میتواند متولی باشد؟

بله؛ متولی شدن خود واقف هیچ منع قانونی ندارد.

نحوه تقسیم میزان منافع به چه شکل است؟

در اینکه منافع بین افرادی که وقـف به نفع آنها انجام شده است، به چه میزان تقسیم میشود، اولویت با گفته واقف است ولی اگر واقف سکوت کند، در وقـف خاص منافع بصورت مساوی تقسیم می‌شود و در وقف عام متولی، نظام تقسیم را مشخص میکند.