ولی قهری کیست؟

ولی قهری به چه کسی گفته می شود ؟ اهلیت و محجوریت : بلوغ و رشد و عقل دروازه‌های ورود به اهلیت محسوب می شود. و اشخاصی که حائز این صفات نباشند محجور تلقی و ناتوان از انجام معامله خواهند بود. به این اعتبار ماده 1207 قانون مدنی مقرر داشته است که:«اشخاص ذیل محجور و از تصرف در اموال و حقوق مالی خود ممنوع هستند :

1. صغار
2. اشخاص غیررشید
3. مجانین

معاملات اشخاص محجور بوسیله ولی و قیم انجام می‌شود.

ولی قهری (پدر و جد پدری):

ماده 1180 قانون مدنی مقرر داشته است که:

«طفل صغیر تحت ولایت قهری پدر و جدپدری خود می‌باشد و همچنین است طفل غیررشید یا مجنون در صورتیکه عدم‌رشد یا جنون او متصل به صغر باشد».

در این ماده منظور از طفل، فرزند می‌باشد و به موجب این قانون، پدر و جدپدری می‌توانند به ولایت از فرزند صغیر خود یعنی فرزندی که به سن بلوغ نرسیده، معامله نمایند و همچنین است که اگر فرزند مجنون و یا سفیه بوده و این حالت از کودکی در وجود فرزند باشد یعنی آنکه اگر فرزند از کودکی مجنون بوده است پس از آنکه به سن بلوغ رسید به لحاظ عدم احراز رشد، بازهم از ولایت پدر و جدپدری خارج نشده و کماکان ولی قهری می‌تواند برای ایشان معامله نماید.

انجام تمام معاملات توسط ولی قهری

برابر ماده 1181 قانون مدنی:

«هر یک از پدر و جدپدری نسبت به اولاد خود ولایت دارند.»

ماده 1183 قانون مدنی مقرر می‌دارد:

«در کلیه امور مربوط به اموال و حقوق مالی مولی‌علیه، ولی نماینده قانونی او می‌باشد.»

وکیل امور حسبی : بعبارت دیگر ولی دارای اختیارات تامه برای انجام همه‌گونه معامله برای مولی‌علیه خود(کسی که تحت ولایت است) می‌باشد اعم از آنکه مال منقول باشد یا غیرمنقول مگر آنکه اموال صغیر را حیف و میل نماید که در این حالت برابر ماده 1184 اقدام می‌شود.

ماده 1184 قانون مدنی

در مقام بیان موانع اعمال ولایت و تعیین تکلیف در این رابطه مقرر داشته است که:

«هرگاه ولی قهری طفل، رعایت غبطه صغیر را ننماید و مرتکب اقدامی شود که موجب ضرر مولی‌علیه گردد به تقاضای یکی از اقارب وی و به درخواست رئیس حوزه قضایی، پس از اثبات، دادگاه ولی مذکور را عزل و از تصرف در اموال صغیر منع و برای اداره امورمالی طفل، فرد صالحی را بعنوان قیم تعیین می‌نماید. همچنین اگر ولی قهری بواسطه کبر سن و یا بیماری و امثال آن قادر به اداره اموال مولی‌علیه نباشد و شخصی را هم برای این امر تعیین ننماید طبق مقررات این ماده فردی بعنوان امین به ولی قهری منضم میگردد.»

ولی خاص(ولی قهری و وصی):

ماده 1188 قانون مدنی اعلام می‌دارد:

«هر یک از پدر و جدپدری بعد از وفات دیگری می‌تواند برای اولاد خود که تحت ولایت او می‌باشد وصی معین کند تا بعد از فوت خود در نگهداری و تربیت آنها مواظبت کرده و اموال آنها را اداره نماید.» و ماده 1189 قانون مدنی مقرر داشته است:«هیچ یک از پدر و جدپدری نمی‌تواند با حیات دیگری برای مولی‌علیه خود وصی معین کند.»

قانونگذار در مقام معرفی اولیاء خاص به موجب ماده 1194 قانون مدنی بیان می‌دارد:

«پدر و جدپدری و وصی منصوب از طرف یکی از آنان ولی خاص طفل نامیده می‌شوند.»

خارج شدن از تحت ولایت ولی قهری:

ماده 1193 قانون مدنی بیان می‌کند:

«همین که طفل کبیر و رشید شد از تحت ولایت خارج می‌شود. و اگر بعداً سفیه یا مجنون شود قیمی برای او معین می‌شود.»

فلذا مولی‌علیه پس از رسیدن به سن بلوغ و رشد از تحت ولایت خارج می‌گردد. و همچنین است که اگر پس از رسیدن به سن بلوغ نسبت به اخذ حکم رشد از مرجع قضایی اقدام نماید. که در این حالت نیز از تحت ولایت خارج می‌گردد. بعبارت دیگر به مجرد آنکه فرزند صغیر بالغ گردد. از تحت ولایت پدر و جدپدری خارج می‌شود و می‌تواند معامله نماید مشروط براینکه رشد او احراز شده باشد.  یا در صورت رسیدن به سن 18سال تمام شمسی رشد او نیز مفروض خواهد بود و حق انجام معامله را خواهد داشت. مگر اینکه حجر(جنون و سفه) او محرز گردد.

آیا زوجه‌ی زیر 18سال می‌تواند شخصاً دادخواست مطالبه نفقه تقدیم کند؟

زوجه‌ی زیر 18سال تمام شمسی نمی‌تواند شخصاً دادخواست مطالبه نفقه از زوج تقدیم دادگاه نماید بلکه ولی قهری زوجه(پدر یا جدپدری) ولایتاً دادخواست می‌دهند.