انواع مجازات تعزیری در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ، قانون گذار محترم ، 4 نوع مجازات را برشمرده است که عبارتند از:

• حد
• قصاص
• دیه
• تعزیرات

هر کدام از مجازات های مذکور ، دارای انواعی میباشند . بطور مثال ، مجازات دیه شامل دیه مقدر و دیه غیرمقدر میشود.

مجازات تعزیرات

زمانی که مجازات در هیچ یک از دسته های مجازات های دیگر ( حد ، قصاص ، دیه ) قرار نگیرد ، مجازات تعزیری گفته میشود. تعزیر مجازاتی است که در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی تعین و اعمال میشود.

ویژگی مجازات تعزیر

در تعزیرات ویژگی هایی وجود دارد که مختص به این نوع مجازات است. و در مجازات های دیگر وجود ندارد . از جمله این خصوصیت ها :

1. هیچ یک از مجازات ها ، دارای حداقل و حداکثر نیست. و فقط مجازات تعزیری دارای این خصوصیت است.
2. در مقدار مجازات تعزیری ، قاضی اختیار دارد که با توجه به اوضاع و احوال مجرم و کیفیت ارتکاب جرم ، هر میزانی را انتخاب کند. اما در سایر مجازات ها ، زمانی که فرد مجرم شناخته میشود ، مقدار مجازات مقطوع است.

انواع مجازات تعزیری

مجازات تعزیری از یک جهت به تعزیرات شرعی و تعزیرات غیرشرعی تقسیم میشود. تعزیرات شرعی هم به دو نوع تعزیرات منصوص شرعی و تعزیرات غیرمنصوص شرعی تقسیم میشود .

همچنین مجازات تعزیری از جهت دیگر ، مطابق ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ، به 8 درجه تقسیم میشود . این امر در صورتی است که در قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 ، چنین درجه بندی وجود نداشت. و موضوع اخیر، یکی از ابتکارات قانون گذار در سال 1392 میباشد .

تعزیر شرعی

این نوع مجازات در صورتی اعمال میشود که محرمات شرعی نقض بشود. محرماتی هستند که بنا به دلایلی ، شارع مقدس ، ذیل عنوان مجازات حدود نیاورده اند. و آن را تحت عنوان مجازات تعزیری شرعی بیان کرده اند.

یکی از مصداق های تعزیر شرعی روابط نامشروع غیر از زنا بین زن و مرد نامحرم میباشد. یعنی زن و مردی اقدام به بوسیدن همدیگر کنند ، مصداق بارز رابطه نامشروع میباشد.

تعزیر غیرشرعی

یکی از اختیاراتی که شارع مقدس به حاکم داده است. اختیار تعیین مجازات توسط حاکم با توجه به اوضاع زمانی و مکانی ، میباشد. بنابراین بعضی اعمال ، باتوجه به شرایط حاکمیتی جامعه جرم انگاری میشود.

درجات هشت گانه تعزیر

در ماده 19 قانون مجازات اسلامی ، تعزیر به هشت درجه تقسیم شده است .
درجه اول شدیدترین نوع و میزان تعزیرات ذکر شده است. و درجه هشت خفیف ترین نوع و میزان تعزیرات ذکر شده است .

جدیدترین تغییرات در خصوص تعزیرات

قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 ، در راستای تقلیل یا تبدیل مجازات های تعزیری گام برداشته است.
از جمله این تغییرات عبارتند از :

1. تبصره 6 به ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 اضافه شده است. که بدین شرح است که تمام حبس های ابد غیرحدی مقرر در قانون به حبس درجه یک تبدیل میشود.
2. تبصره ای به ماده 18 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 الحاق شده است. با این مضمون که اگر قاضی بیش از حداقل حکم دهد. باید علت صدور حکم به بیش از حداقل را ذکر کند والا تخلف انتظامی مرتکب شده است.