مرور زمان جرائم در قانون مجازات اسلامی جدید

مرور زمان جرائم در قانون مجازات اسلامی جدید : قبل از ورود به این مبحث می بایست تعریف دقیقی از آن صورت گیرد ، مطابق نظریات حقوقدانان امکان تعقیب متهمان تا ابد غیر ممکن است از طرفی سیستم قضایی توانایی پذیرش این موضوع را نداشته فلذا نهاد مرور زمان وقوع جرم ، تعقیب متهم و اجرای مجازات شکل گرفت.

هدف از ایجاد مرور زمان خاتمه برخی بعد از گذشت مدتی از زمان است. به عنوان مثال به اتهام سرقت فردی بعد از گذشت 20 سال نمی توان رسیدگی کرد .

مرور زمان جرائم در قانون مجازات اسلامی جدید

نگرش قانون گذار از قدیم نسبت به این نهاد تقریباً یکسان بوده است لیکن قانون مجازات اسلامی جدید در مواردی تغییراتی جزئی در آن اعمال نموده که از جمله آن می توان به اعمال آن بر اساس درجه بندی مجازات ها اشاره نمود .

دیگری آنکه شروع مدت مرور زمان در خصوص جرائم تعقیب شده را بر خلاف قانون قدیم از تاریخ آخرین اقدامات تعقیبی اعمال نموده که این امر عملاً بر خلاف مصلحت متهمین می باشد. چرا که حتی یک استعلام ساده در دادسرای می تواند به عنوان اقدام تعقیبی لحاظ گردیده و قاطع مرور زمان باشد .

انواع مرور زمان 

مطابق ماده 105 و  107 قانون مجازات اسلامی 3 نوع مرور زمان در قانون بیان شده است. و بعد از گذشت مدت زمانی مشخص دیگر نمیتوان به جرائم این متهمان رسیدگی کرد .

نوع اول

از تاریخ وقوع جرم محاسبه می گردد. که البته با گذشت زمان مشخص رسیدگی غیر ممکن بوده و قرار موقوفی تعقیب در این دسته از جرائم که مشمول مرور زمان وقوع جرم شده است صادر میگردد.

نوع دوم

از تاریخ آخرین اقدامات تعقیبی متهم در مرجع قضایی می باشد که مبدا شروع مرور زمان در این قانون بر خلاف قانون سابق مجازات اسلامی از تاریخ آخرین اقدامات محاسبه می گردد. در قانون قدیم مبدا شروع از تاریخ اولین اقدامات تعقیبی محاسبه می گردید .

نوع سوم

  ازتاریخ صدور حکم قطعی و عدم اجرای مجازات محاسبه می گردد. باید توجه داشت مدت زمان گذشت مرور زمان بر اساس درجه مجازات ها محاسبه می گردد. که در دو نوع اول مشابه هم و نوع سوم مدت زمان مرور زمان طولانی تر است .

جرائم مشمول مرور زمان 

برخی از جرائم به هیچ عنوان مشمول مرور زمان از تاریخ وقوع جرم نمی شوند مانند جرم مستمر .

همانطور که می دانیم جرم مستمر هر لحظه از زمان در حال تکرار است. پس مبدا وقوع این قبیل از جرائم قابل محاسبه و تشخیص نیست مانند جرم تصرف عدوانی .

در بسیاری از موارد دیده شده نسبت به این قبیل از جرائم موقوفی تعقیب به علت مرور زمان صادر شده است لیکن این امر از منظر برخی حقوقدانان ناصحیح می باشد .

برخی از جرائم هستند. که به هیچ عنوان مشمول مرور زمانهای 3 گانه از تاریخ وقوع جرم ، تعقیب و اجرای مجازت نمیشوند که ماده 109 قانون مجازات اسلامی این جرائم را مشخص نموده که شامل :

1. جرائمی که علیه امنیت داخلی و خارجی کشور باشد
2. جرائم اقتصادی بالاتر از 100 میلیون تومان که عناوین آن شامل کلاهبرداری ، اعمال نفوذ بر خلاف حق ، امور مالیاتی ، پولشویی و گمرکی و جرائم کارمندان علیه دولت باشد .
3. جرائم مربوط به مواد مخدر با توجه به این امر که قانون مبارزه با مواد مخدر قانون خاص بوده. و قواعد مربوط به خود را داشته است .
4. جرائم حدود الهی و قصاص و دیات شامل مرور زمان نخواهد بود .

چگونه مرور زمان جرم را محاسبه کنیم 

همانطور که میدانیم جرایم برابر ماده 19 قانون مجازات اسلامی به 8 درجه تقسیم شده است. برای یادگیری راحتر مرور زمان جرائم از فرمول زیر استفاده کنید :

• جرائم درجه 1 الی 3

که برای مرور زمان وقوع جرم و تعقیب متهم 15 سال و برای مرور زمان اجرا مجازت 20 سال در نظر گرفته شده است .

• جرم درجه 4

 به ترتیب 10 و 15 سال

• جرم درجه 5

 بـه ترتیب 7 و 10 سال

• جرم درجه 6

 به ترتیب 5 و 7 سال

• جرائم درجه 7 و 8

بـه ترتیب 3 و 5 سال

همانطور که مشخص است درجات مجازات 1 الی 3 در یک ردیف بوده و درجات 7 و 8 نیز در یک ردیف می باشد. و شروع مرور زمان از 15 سال و 20 سال بوده شما صرفا فاصله اعداد 15 ، 10 ، 7 ، 5 و 3 سال را در ذهن بسپارید. و بدانیم حداقل مدت مرور زمان 3 سال می باشد و حداکثر آن 20 سال .

نکته : جرائم قابل گذشت مرور زمان دیگری داشته اند و آن عدم طرح شکایت است. که مطابق ماده 106 قانون مجازات اسلامی قانون گذار عنوان نموده. در این دسته بندی از جرائم اگر شاکی خصوص ظرف مدت 1 سال از اطلاع خود از وقوع جرم سکوت نماید. و اقدام به طرح شکایت ننماید این جرم مشمول عدم طرح شکایت گردیده و امکان شکایت مجدد امکان پذیر نیست .

جرائم قابل گذشت در قوانین متعدد بر شمرده شده است و در قانون مجازات اسلامی نیز در ماده 104 به این جرائم اشاره شده است. که در جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص جرائم قابل گذشت می توان به مقاله مربوط به جرائم قابل گذشت مراجعه نمایید .