7 تفاوت مجازات حدی و تعزیری

مجازات حدی و تعزیری چه فرقی باهم دارند؟ وکیل نادری : بطور کلی قانون مجازات اسلامی شامل چهار نوع مجازات است :

• حد
• قصاص
• دیه
• تعزیرات

هر نوع از مجازاتهای مذکور دارای ویژگیهای مختص به خود هستند و به جرایمی اختصاص دارند. بطور مثال مجازات قصاص ، با بوجود آمدن شرایطی، مربوط به جنایت علیه نفس میباشد. و قسامه بعنوان دلیل اثبات قتل، دلیل اختصاصی مربوط به این جرم است که در هیچ جرم دیگری نمیتوان از آن بعنوان دلیل استفاده کرد.

حد و تعزیر

حدود و تعزیرات از جمله مجازات های نامبرده در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 میباشد. که هم دارای نقطه اشتراکات و هم دارای تفاوتهایی میباشد. بطور مثال شهادت بر شهادت بعنوان دلیل اثبات جرم ، در هیچ یک از مجازاتهای حدود و تعزیرات راه ندارد. و فقط در قصاص و دیه میتواند قابل اثبات باشد.

ثابت و متغیر بودن میزان مجازات

در جرایم حدی نوع ، میزان ، کیفیت اجرای مجازات بصورت دقیق و مقطوع ذکر شده است. و در صورت تحقق جرم ، هیچ تغییری در میزان مجازات رخ نخواهد داد.

اما در مجازات تعزیری با عنایت به ماده 18 قانون مجازات اسلامی ، به قاضی دادگاه کیفری این اختیار داده شده است که از بین حداقل و حداکثر مجازات تعیین‌شده توسط قانونگذار ، میزان مجازاتی را حکم دهد .

جهل به حکم

در تعزیرات اصل جهل به قانون مسموع نیست ، حکم فرماست. به عبارت دیگر شخص مرتکب نمیتواند ادعا کند که به جرم‌بودن عمل خود واقف نبوده‌ است. اما در حدود این اصل محلی از اعراب ندارد.

با توجه به ماده 218 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 ، اگر زانی ادعا کند که به حرام‌بودن رابطه آگاهی نداشته است. و احتمال صدق گفتار او داده شود ، بدون ارایه هیچ دلیلی ادعای او پذیرفته میشود و مجازات نخواهد شد.

ادله اثبات جرم

اقرار و شهادت از جمله دلایل اثبات جرایم هستند که در حدود و تعزیرات نیز مشترک هستند . اما در برخی موارد میزان آنها در حد و تعزیر متفاوت است.

در برخی مجازات حدی مانند زنا و لواط برای اثبات جرم ، 4 بار اقرار لازم است در صورتی که برای اثبات کلیه جرایم تعزیری ، 1 بار اقرار کافی است .

یا اینکه برای اثبات زنا و لواط ، شهادت 4 مرد عادل لازم است. اما برای اثبات در کلیه جرایم تعزیری ، شهادت 2 مرد کافی به نظر میرسد.

نهادهای تخفیف

آزادی مشروط ، مجازاتهای جایگزین حبس ، تعلیق اجرای مجازات و سایر نهادهای تخفیف ، مربوط به جرایم تعزیری میباشند. و هیچ ارتباطی به حدود ندارند . بعنوان مثال نهاد تعویق صدور حکم مرتبط با تعزیرات درجه شش تا هشت میباشد. و در نهاد مذکور ، قانونگذار هیچ اشاره‌ای به مجازات حدود نکرده است .

تاثیر مرور زمان در حد و تعزیر

نهاد مرور‌ زمان تنها شامل تعزیرات میباشد و هیچ اثری در حدود نخواهد داشت . بعبارت‌دیگر مرتکب جرم کلاهبرداری با اثبات جرم وی و حکم به محکومیت او ، اگر چندین سال مجازات او ، با رعایت شرایطی ، به‌اجرا گذاشته نشود. دیگر مجازات مجرم کلاهبرداری ، قابل اجرا نمیباشد. اما قذف‌کننده اگر جرم وی ثابت شود ، با گذشت سالیان دراز هم ، نمیتواند مانع اجرای مجازات بشود .

نوع و میزان مجازات تعزیری در اختیار حاکمیت :

مجازات حد مجازاتی که از زمان پیامبر اسلام ( ص ) توسط شارع مقدس وضع شده است  و تغییرات کمی در طول زمان برای آن به وجود آمده است. اما مجازات تعزیر مختص به حکومت جمهوری اسلامی ایران است که قانون گذار کنونی با توجه به شرایط و موقعیت جامعه ، اقدام به جرم ‌انگاری می کند . چه بسا عملی در گذشته نزدیک جرم نبوده است ولی اکنون تبدیل به یک نا به‌ هنجار شده است.

آیا محرومیت از حقوق اجتماعی مانند عدم اشتغال به شغل وکالت ، شامل حدود هم میشود ؟

بله ؛ بطور کلی مجازاتهای تبعی شامل کلیه جرایم عمدی میشود.

آیا طبق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب سال1399 ، تمامی حبسهای ابد به حبس درجه‌یک تبدیل میشود؟

خیر؛ تمام حبسهای ابد غیرحدی مقرر در قانون به حبس درجه یک تبدیل میشود.