نیم نگاهی به دادگاه کیفری دو و دادگاه کیفری یک

معرفی اجمالی دادگاه کیفری دو و دادگاه کیفری یک : تا قبل از سال 1392، دادگـاه کیفـری دو با نام دادگاه عمومی جزایی شناخته میشد و همچنین دادگـاه کیفـری یک با نام دادگـاه کـیفـری استان وجود داشت اما با تصویب قانون آیین دادرسی جدید در سال 1392، به نام فعلی تغییر کردند. در ادامه با توضیحات وکیل کیفری همراه باشید…

ساختار دادگاه کیفری دو

این دادگاه با حضور یک رئیس یا دادرس علی‌ البدل که از قضات هستند تشکیل میشود. البته طبق ماده 300 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب1392 در تمامی جلسات دادگـاه کـیفری دو، دادستان یا نماینده او می‌تواند حضور یابد تا از کیفرخواست دفاع کند. این دادگاه برخلاف دادگاه کیفـری یک که سیستم تعدد قضات بر آن حاکم است، تنها یک قاضی دارد. مقر دادگاه کیفـری دو در حوزه قضایی هر شهرستان است.

صلاحیت دادگاه کیـفری دو

طبق ماده 301 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 دادگاه کـیفری دو صلاحیت رسیدگی به تمام جرایم را دارد مگر آن دسته جرایمی که رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاه دیگری است. برای مثال رسیدگی به جرایم موجب مجازات سلب حیات در صلاحیت دادگاه کیفری یک است. از این رو دادگاه کـیفری دو اجازه رسیدگی به آن را ندارد. در واقع اگر جرایمی که در صلاحیت دادگـاه کـیفری یک، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاه نظامی است را مشخص کنیم، سایر جرایم در حوزه صلاحیت دادگـاه کـیفری دو قرار می‌گیرد.

ساختار دادگاه کیفری یک

دادگـاه کـیفری یک جایگزین دادگـاه کیفـری استان است. ساختار دادگاه کیـفری یک به این ترتیب است که این دادگاه از سه قاضی که یکی از آنها رئیس است و دو نفر دیگر مستشار هستند، تشکیل شده است. البته دادگاه با حضور دو عضو نیز رسمیت می‌یابد. در صورتی که رئیس در جلسه رسیدگی حضور نداشته باشد، ریاست دادگاه برعهده مستشاری است که سابقه قضایی بیشتری دارد. مقر دادگـاه کیفری یک در مرکز هر استان است و گاهی در شهرستان‌ها نیز تشکیل می‌شود. تشکیل آن در شهرستان‌ها تحت نظر رئیس قوه قضاییه صورت می‌گیرد.

صلاحیت دادگاه کیـفری یک

صلاحیت دادگـاه کیـفری یک بصورت محدود در قانون آمده است. در واقع دادگاه کیـفری یک تنها در موارد زیر صلاحیت دارد:

• جرایم موجب مجازات سلب حیات
• جرایم موجب مجازات حبس ابد
• جرایم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن
• جرایم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر
• جرایم سیاسی و مطبوعاتی

همانطور که ملاحظه میشود، جرایمی که در صلاحیت دادگاه کیفری یک قرار دارند، از حساسیت بالایی برخوردارند. از این رو شیوه صدور رأی در آن با احتیاط صورت می‌گیرد.

دادگاه کیـفری یک ویژه رسیدگی به جرایم نوجوانان

جرایم مشمول صلاحیت دادگـاه کـیفری یک که توسط افراد بالغ زیر 18 سال تمام شمسی ارتکاب می‌یابد، در دادگــاه کیـفری یک ویژه رسیدگی به جرایم نوجوانان رسیدگی و متهم از کلیه امتیازاتی که در دادگاه اطفال و نوجوانان اعمال می‌شود، بهره‌مند می‌گردد. بطورمثال پسر 17 ساله مرتکب قتل عمد میشود. رسیدگی به این جرم در صلاحیت دادگـاه کیـفری یک ویژه رسیدگی به جرایم نوجوانان است.

توجه شود که تخصصی بودن این شعب دادگاه‌های کیفری یک که در هر شهرستان به تعداد مورد نیاز وجود دارند، مانع از ارجاع سایر پرونده‌ها به آنها نیست.

آیا دادگـاه کیـفری یک دادگاه اختصاصی است؟

خیر؛ قانونگذار صلاحیت عمومی را به دادگاه کـیفری داده و بر حسب اهمیت جرم، آن را به کیفری یک و کیفری دو تقسیم نموده است.

آیا با وجود سه قاضی در دادگاه کـیفری یک، بازهم آرای آن دادگاه قابل اعتراض است؟

بله؛ در قالب فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور میتوان به آرای دادگـاه کـیفری یک اعتراض کرد.

آیا تمام آرای دادگـاه کـیفری دو قابل تجدیدنظر هستند؟

خیر؛ جرایم تعزیری درجه هشت و جرایم مستلزم دیه کمتر از 1⁄10 قابل تجدیدنظر نیستند.