نکات قانونی رهن

نکات قانونی رهن با وکیل نادری : به بیان ساده، شخصی که بدهکار است، یکی از اموال خود را نزد طلبکار گرو می‌گذارد تا اگر بدهی‌اش را نپرداخت، طلبکار با فروش مالی که از او در دستش دارد، طلب خود را وصول کند. به چنین اتفاقی عقد رهن گفته می‌شود و به رهن، وثیقه هم گفته می‌شود. در عقد رهن به رهن‌دهنده، راهن و به طلبکار، مرتهن اطلاق می‌شود و به مالی که به وثیقه گذاشته می‌شود، عین مرهونه گویند.

موارد ممنوعیت در رهن

دو دسته از اموال را نمی‌توان به وثیقه گذاشت:

• نخست) اموالی که قانوناً قابل نقل و انتقال نیستند. مثلاً مال وقفی یا مال عمومی نظیر جاده یا خیابان از جمله اموالی هستند که ذاتاً قابل نقل و انتقال نیستند.
• دوم) اموالی که ذاتاً قابل انتقال است ولی بمدت طولانی حق انتقال آن از مالک سلب گردیده است. مثلاً ملکی که به حکم قانون تا 90سال نمی‌توان آن را فروخت.

تعدد دیون

وکیل متخصص ملکی : گاهی بدهکار دیون متعددی به شخص طلبکار دارد و بابت همه‌ی آنها یک وثیقه می‌گذارد. بطورمثال ملکی در وثیقه 3طلب 100میلیونی می‌باشد. در این حالت اگر یکی از طلب‌های 100میلیونی پرداخته شود، بازهم تمام 6دانگ ملک در وثیقه 2طلب 100میلیونی باقی‌ می‌ماند و حتی اگر دو طلب نیز تسویه شود، بازهم نمی‌توانیم بگوییم که بخشی از ملک از وثیقه خارج گشته است و تا زمانی که تمام بدهی پرداخت نشود، تمام ملک در وثیقه باقی خواهد ماند مگر اینکه خلاف این توافق شود.

تأثیر فوت بر رهن

اگر وثیقه قبل از فوت در اختیار راهن باشد، بعد از فوت در اختیار ورثه او قرار خواهد گرفت و مرتهن نمی‌تواند به این موضوع اعتراض نماید. در مقابل اگر وثیقه قبل از فوت در اختیار مرتهن بوده باشد، بعد از فوت او، راهن و ورثه مرتهن باید با توافق مشخص کنند که وثیقه در اختیار چه کسی باشد و در صورت عدم توافق مراجع قضایی مشخص خواهند کرد.

تغییرات در وثیقه

چنانچه راهن بخواهد تغییراتی در مال مورد رهن بدهد، یکی از حالات زیر تحقق می‌‌یابد:

1. اگر تصرفاتی که راهن در مال وثیقه‌ای میدهد، سودمند باشد مثلاً رنگ‌آمیزی یا تعمیرخانه‌ای که در وثیقه طلبکار است، در این حالت بدهکار حق اعتراض ندارد.
2. اگر تصرفاتی که راهن در مال وثیقه‌ای میدهد، زیان‌بار باشد مثلاً خانه‌ای که در وثیقه گذاشته است بخواهد تخریب کند، این امر بدون اجازه مرتهن امکان‌پذیر نیست.
3. اگر تصرفاتی که راهن در مال وثیقه‌ای میدهد، خنثی باشد یعنی نه سودمند باشد نه زیان‌بار باشد، در این فرض مرتهن حق اعتراض ندارد.

نابود شدن عین مرهونه

در نکات قانونی رهن چه راهن، چه مرتهن و چه شخص ثالثی، اگر وثیقه را نابود کند باید مثل یا قیمت آن را بپردازد. اگر قیمت یعنی پول پرداخته شود و این پول در تصرف راهن باشد احتمال دارد که راهن آن را مصرف و خرج نماید. پس مرتهن می‌تواند آن را به حکم دادگاه نزد او توقیف نماید و اگر آن پول به مرتهن داده شود مرتهن حق مصرف و خرج کردن آن را ندارد و باید منتظر سررسید(موعد پرداخت بدهی) بماند تا اگر بدهکار در آن موعد بدهی‌اش را نپرداخت، او آن مبلغ پول را تملک نماید.

آیا اگر ملکی به وثیقه گذاشته شود درختان موجود در آن ملک نیز در وثیقه هستند؟

بله؛ اگر ملکی در وثیقه طلبکاری قرار داده شود تمام متعلقات آن ملک نیز مانند درختان، در وثیقه طلبکار است و طلبکار می‌تواند با فروش آنها طلب خود را وصول کند.

آیا عقد رهن عقد لازم است؟

عقد رهن از طرف راهن، لازم و از طرف مرتهن جایز می‌باشد.

آیا در قرارداد رهن میتوان شرط نمود که”مرتهن حق ندارد وثیقه را بفروش بگذارد”؟

خیر؛ طبق نظر دکتر کاتوزیان، شرط نامشروع و باطل می‌باشد ولی قرارداد رهن صحیح است و باطل نمی‌گردد.