تصرف عدوانی چیست؟

دعوای تصرف به چه دعاوی اطلاق می گردد ؟ اگر خواهان به اعتبار تصرفات سابق بر حق موضوع و منشا دعوا و ادعای علیه خوانده دایر بر استفاده عملی و مادی و یا تحت اختیار داشتن شی یا حق مورد ادعا را نماید دعوا دعوای تصرف است.

در این راستا مقنن به متصرف سابق مال غیر منقول که مال او به نحو عدوان از تصرف او خارج شده اجازه می‌دهد بدون احتیاج به اقامه دلایل مالکیت صرفاً با ارائه دلایل مثبت تصرفات قبلی از دادگاه حسب مورد رفع تصرف فعلی یا رفع مزاحمت و ممانعت از حق را درخواست مطرح کند.

مقنن که در مقررات مدنی و چه در مقررات جزایی (فی المثل ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی) برای متصرف عدوانی مال مسئولیت مدنی و جزایی در نظر گرفته است. متصرف گرچه مالک مال است اما ممکن است مالک مال هم باشد.

دعوای تصرف عدوانی

طبق ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و ادعای تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید. در این دعوا لازم نیست متصرف حق مالکیت خود را ثابت نماید گرچه محتمل است وی مالک همین محل هم باشد. مهم اثبات تصرفات سابق است و همچنین اثبات این که تصرف خوانده عدوانی است بدون اشاره به مالک یا مالک نبودن خوانده. در این دعوا مراد قانونگذار حمایت از حق متصرف قانونی است و محکومیت متصرف عدوانی . و دادگاه بدون ورود به امر مالکیت به این چالش رسیدگی می‌کند

آیا ملک مورد نزاع قبلاً در تصرف خواهان بوده و بعداً خوانده آن را از تصرف خارج ساخته یا خیر؟

در صورت احراز حکم به محکومیت خوانده به رفع تصرف عدوانی صادر میکند. و اگر تصرف سابق خواهان و تصرف بدی خوانده ثابت نشود حکم به بیحقی صادر می شود هرچند خواهان مالک محل باشد.

طبق ماده ۱۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی داشتن سند رسمی مالکیت به تنهایی دلالت بر صبر و تصرف و حقانیت خواهان داشته. ولی در غیر این مورد دعوای تصرف از دعوای مالکیت جدا است و خواهان حتی در فرض محکومیت در دعوای تصرف می تواند دعوای مالکیت مطرح کند. و ممکن است در این در این دعوا هم پیروز شود.

اقامه دعوای تصرف و آثار آن :

مرجع صالح : مطابق ماده ۱۲ قانون آیین دادرسی مدنی دعوای تصرف چون وابسته به مال غیرمنقول است در دادگاهی اقامه می‌شود که مال در آن حوزه مستقر است ولو آنکه خوانده مقیم محل نباشد‌. اگر از حیث تقویم به لحاظ غیرمالی بودن در صلاحیت شوراهای حل اختلاف باشد و در حوزه استقرار مال غیر منقول شورا موجود باشد در آن حوزه مطرح می شود و الا در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی است .

نکته :

ذینفع در دعاوی تصرف عدوانی متصرف سابق است.

آثار دعاوی تصرف

شخصی که دعوای تصرف اقامه نموده و یا علیه و دعوای تصرف اقامه شده می‌تواند دعوای مالکیت مطرح کند. حتی اگر در دعوای تصرف محکوم شود . این امر متصرف از مقرر ماده ۱۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی است. برابر این ماده اگر کسی راجع به مالکیت یا اصل حق ارتفاق یا انتفاع اقامه دعوا نموده باشد. دیگر نمی توانند نسبت به تصرف عدوانی و ممانعت از حق طرح دعوا کند.

نکته :

وصف عدوان هم شرط و لازمه پذیرش دعوی تصرف است. به علاوه دادگاه مجاز به ورود در موضوع مالکیت در دعاوی تصرف نیست. هرچند مطابق ماده ۱۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی اقامه سند رسمی مالکیت به عنوان دلیل سبق تصرف و استفاده از حق پذیرفته خواهد شد.

وکیل رفع تصرف عدوانی :

با توجه به مطالب فوق ممکن است در دعاوی تصرف عدوانی مالک واقعی ملک دچار ضرر و زیان زیادی شود. پس برای جلوگیری از این ضرر و زیان ناشی از تصرف عدوانی و صرف کمترین وقت بهتر است با وکیل متخصص امور ملکی مشورت کنید. زیرا با تجربیات خود به نحو ممکن می تواند از حقوق موکل دفاع کند. در صورت نیاز به وکیل متخصص می توانید از طریق راه های ارتباطی با وکیل نادری تماس حاصل فرمایید.