تفاوت حق سرقفلی با حق کسب و پیشه

تعریف حق سرقفلی و تعریف حق کسب و پیشه : حق سرقفلی وجهی است معین که مالک در ابتدای اجاره و جدای از مال‌الاجاره از مستأجر دریافت می‌کند تا مکان تجاری را به وی واگذار کند. ولی حـق کسـب و پـیشه حقی است نامعین که به تدریج و به مرور زمان برای مستأجر بوجود می‌آید و ارزش آن توسط کارشناس تعیین می‌شود.

سرگذشت حق کسب و پیشه

حق کسب و پیشه از بدو تصویب قانون روابط موجر و مستأجر مصوب سال 1356 تا تصویب قانون روابط موجر و مستأجر مصوب سال 1376 برای اماکن تجاری و استیجاری ایجاد شده است. و به محض شروع اجرای قانون روابط موجر و مستأجر مصوب سال 1376، دیگر محلی از اعراب ندارد. ولی برای اماکنی که سابقه‌ی اجاره‌ی آن به تصویب قانون روابط موجر و مستأجر مصوب سال 1376 برمی‌گردد همچنان مجری و معتبر است.

منشأ و علت ایجاد حق سرقفلی با حق کسب و پیشه

اولین تفاوت حق سرقفلی با حق کسب و پیشه در منشأ و علت ایجاد آن است. با توجه به قانون روابط موجر و مستأجر مصوب سال 1356 ، حـق کسـب و پیـشه به موجب مواد 19 و 30 قانون روابط موجر و مستأجر مصوب سال 1356 ایجاد می‌شود. و سابقه و نحوه فعالیت مستأجر که موجب رونق محل و افزایش ارزش محل کسب شده است مؤثر در ارزش آن است و فرقی نمی‌کند که مستأجر مبلغی را در ابتدا بعنوان سرقفلی به موجر پرداخته باشد یا نپرداخته باشد و همچنین فرقی نمی‌کند که این حق در قرارداد از مستأجر سلب شده باشد یا سلب نشده باشد.

پرداخت حق سرقفلی به مستأجر قبلی

وکیل سرقفلی : حـق سـرقفـلی به مالک یا به مستأجر قبلی پرداخت می‌شود ولی حق کسب و پیشه به مستأجر فعلی پرداخت می‌شود. حق سرقفلی از حقوق مالی است و برخلاف حـق کسـب و پیشـه قابل توارث، قابل ضمان، قابل توقیف و قابل انتقال به غیر است.
حق کسب و پیشه در صورت تجویز دادگاه و صدور حکم، تحت شرایط خاصی قابل واگذاری و انتقال است.

ارزش حق سرقفلی و ارزش حق کسب و پیشه

تفاوت دیگری که بین حق سرقفلی و حق کسب و پیشه وجود دارد در معیار تعیین ارزش برای این حقوق می‌باشد. ارزش حق سرقفلی وابسته به محل اجاره و نوع بنا می‌باشد. ولی ارزش حـق کسب و پیشه به میزان و مدت فعالیت مستأجر بستگی دارد.

قائم بودن حق کسب و پیشه به شخص

ارزش حق سرقفلی با اراده و میل مالک تعیین می‌شود. ولی ارزش حـق کسـب و پیشـه توسط دادگاه و با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری معین می‌شود.

وانگهی حـق سرقفـلی قائم به محل کسـب است و این در حالی است که حق کسب و پیشه قائم به شخص است.

قابل اسقاط بودن حق سرقفلی

قانون روابط موجر و مستأجر مصوب سال 1356 قانون آمره است. فلذا حـق کسـب و پیـشه در قرارداد اجاره و قراردادهای بعدی قابل سلب و اسقاط نیست. زیرا به مرور زمان حاصل می‌شود و اسقاط ما لم یجب امکان‌پذیر نیست. اما حق سرقفلی بعنوان یک حق از جانب دارنده آن، قابل اسقاط بنحو معوق یا بلاعوض است.

وضعیت تخلیه ملک در حق سرقفلی و حق کسب و پیشه

حق کسب و پیشه سبب شده است. که موجر با شرایط خاصی قادر به تخلیه و تحویل ملک خود حتی پس از انقضای مدت اجاره گردد. ولی در خصوص اماکن مشمول قانون روابط موجر و مستأجر مصوب سال 1376 به محض انقضاء مدت اجاره، موجر با پرداخت حق سرقفلی، قادر به تخلیه ملک خویش خواهد بود.

آیا حق کسب و پیشه خود به خود برای مستأجر بوجود می‌آید؟

حـق کسـب و پیـشه برخلاف حق سرقفلی(که باید در قرارداد تصریح شود. )، بدون آنکه در قرارداد به آن اشاره‌ای شود بصورت خود به خود با فعالیت تجاری در ملک برای مستأجر بوجود خواهد آمد.