توضیحات حقوقی جرم افتراء

جرم افتراء چیست ؟ و چه مجازاتی در قانون دارد ؟ نسبت دادن یک جرم به دیگری با علم به بی‌گناه بودن او. وقتی می‌گوییم که «فلان شخص به من تهمت زد»، منظورمان این است که او انجام کاری را به من نسبت داد که واقعاً آن را انجام نداده‌ام. مثلاً وقتی کسی به ما می‌گوید «تو درباره‌ی فلان موضوع دروغ گفتی» ولی در واقع چنین دروغی را نگفته باشیم.

این‌طور گفته میشود که او به ما تهمت زده است. تعریف‌کردن افترایی که قانون منع کرده هم به همین سادگی است. اگر فردی بدون دلیل و مدرک و باعلم به ‌بی‌گناه بودن یک شخص، به او جرمی را نسبت دهد، مرتکب جرم افتراء شده است.

قصد در جرم افتراء

اگر شخصی در حین دعوا به دیگری بگوید «تو دوچرخه مرا دزدیده‌ای» یا «تو قاتل فلان شخص هستی»، مرتکب جرم افتراء شده است. چیزی که در عرف به آن بٌهتان نیز گفته میشود. باید توجه کرد در جرم افتراء فرد باید قصد داشته باشد که به طرف مقابل حتماً جرمی را نسبت دهد؛ یعنی واقعاً منظورش این باشد که بخواهد بگوید تو این جرم را انجام داده‌ای.

اگر شخصی به مزاح و شوخی به دوستش بگوید “دزد” مرتکب جرمی نشده است. بنابراین اگر فردی به دیگری بگوید «کلاهبردار» اما قصدش هتک‌حرمت، تحقیر یا تمسخر او باشد. و نه نسبت دادن یک جرم، مرتکب جرم دیگری شده است که توهین نام دارد.

اسباب و وسیله افتراء

افتراء به هر وسیله‌ای می‌تواند تحقق پیدا کند. ممکن است شخصی با سخنرانی در یک جمع، چاپ یک مطلب در مجله یا روزنامه و یا حتی با فرستادن یک پیام این کار را انجام دهد.

عدم اثبات جرم نسبت داده‌ شده

برای اینکه بتوان گفت کسی مرتکب جرم افتراء شده است، علاوه بر نسبت‌دادن یک عمل مجرمانه به یک شخص، رکن دیگری هم لازم است و آن رکن این است که این شخص نتواند درستی حرف خود را اثبات کند و این امر نشان دهد که فرد می‌داند طرف مقابل او بی‌گناه است.

فرض کنید شخصی در یک دعوا به دوست خود نسبت کلاهبرداری دهد؛ در این حالت زمانی میتوان گفت او مرتکب جرم افتراء شده است که نتواند ثابت کند دوستش واقعاً کلاهبردار است و هم‌چنین علم و آگاهی او نسبت به بی‌گناه بودن مخاطب ثابت شود. پس اگر توانست کلاهبرداربودن دوست خود را با دلیل و مدرک در دادگاه ثابت کند، نمیتوان او را مجرم دانست.

مجازات افتراء

مجازات توهین و افتراء مطابق ماده 697 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 یک‌ماه تا یک‌سال حبس و تا 74 ضربه شلاق بود. این مجازات در سال 1399 به موجب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 تغییر یافت. در حال حاضر مطابق این قانون، مجازات افتراء یا تهمت، بیش از 20 میلیون ریال تا 80 میلیون ریال جزای نقدی است.

افترای عملی

گاهی اوقات افتراء با انجام یک عمل صورت می‌گیرد. به این نحو که یک شخص با این هدف که دیگری را متهم به ارتکاب جرمی کند، اشیائی را در منزل، محلِ‌کار یا در میان وسایل متعلق به او قرار می‌دهد که اگر این وسایل نزد هرکسی پیدا شود، موجب محکومیت او خواهد شد.

بیان حالتی در باب افترای عملی

برای مثال حمل‌کردن مشروبات الکلی جرم است. حالا فرض کنید که شخص بدون اطلاع دیگری مقداری مشروبات الکلی در کیف یا منزل یا محلِ‌کار وی قرار داده و سپس به پلیس خبر میدهد که این شخص در حال حمل مشروبات الکلی می‌باشد. اگر این شخص با انجام این کار تحت تعقیب قرار بگیرد. پس از اینکه بی‌گناهی‌اش در دادگاه اثبات شد. قراردهنده‌ی مشروباتِ‌الکلی طبق ماده 699 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 به جرم افتراء به تحمل 3 تا 18 ماه حبس و یا تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

آیا جرم افتراء از جمله جرایم قابلِ‌گذشت میباشد؟

خیر، جرم افتراء از جمله جرایم غیرقابل‌گذشت میباشد.